پژوهش، به معنای عام، بررسی یا کاوشی سخت کوشانه و به معنای خاص، تحقیق و تجربهای جامع با هدف کشف واقعیتهای نو و تفسیر درست این واقعیتها، تجدید نظر در نتیجهگیریها، نظریهها و قوانین پذیرفته شده در پرتو واقعیتهای کشف شده و به کارگیری عملی نتیجهگیریها، نظریهها و قوانین جدید است. در معنایی دیگر، پژوهش فرایند رسیدن به راه حلهای قابل اطمینان از طریق گردآوری، تحلیل و تفسیردادهها به گونهای برنامهریزی شده و نظاممنداست.
اهمیت پژوهش
پژوهش یکی از اساسیترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعه همه جانبه یک کشور است و قدرت و استقلال هر کشوری بر پژوهش و تولید علم استوار است. بنابر این نوع و سطح فعالیتهای پژوهشی یکی از شاخصهای اصلی توسعه و پیشرفت محسوب میشود. موفقیت در تمام فعالیتهای مربوط به توسعه از جمله صنایع، کشاورزی و خدمات به نحوی به گسترش فعالیتهای پژوهشی بستگی دارد. پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعه پایدار در هر کشور به شمار میآید. اگر پژوهشی صورت نگیرد، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش، امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود. ازاین رو یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش است. اصولاً پیشرفت و توسعه، ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعه کشورهای پیشرفته در نتیجه سرمایهگذاری در بخش پژوهش است. حجم وسیع پژوهشهای علمی در کشورهای توسعه یافته صنعتی گویای این واقعیت است.
منطق پژوهش
پژوهش، فرایندی منطقی و معقول است که هدف آن کشف روابط بین پدیدارها است. به دلیل نظم و ترتیب حاکم بر پدیدارها و رویدادها، امکان تنظیم قوانین، اصول و نظریهها در رشتههای گوناگون فراهم شده است و این قوانین و اصول و نظریهها، به نوبه خود گویای نظم و همسانی موجود در پدیدههاست.
کارکرد پژوهش
پژوهش دانش نو میآفریند.
پژوهش امکان کشف کاربرد تازه دانش کهن را فراهم میسازد.
پژوهش به آموزش بهتر میانجامد، چرا که دانش نو و برنامههای آموزشی، مکمل یکدیگرند.
پژوهش میتواند منبع درآمد باشد. پژوهشی که سرمایهای برای انجام آن در نظر گرفته میشود یک منبع مالی است.
پژوهش موجب حل مسألهها و تضادهای جامعه میشود.
پژوهش به بشر این توانایی را میدهد که بهتر با دنیای پیرامون خود رابطه برقرار کند و به اهدافش دست یابد.
پژوهش موجب پیشرفت جامعه میشود.